Göreme Açık Hava Müzesi

Kapadokya gezisinde mutlaka yer verilmesi gereken Göreme Açık Hava Müzesi’nde çok sayıda eser bulunmaktadır. Öncelikle müzelerin tarihi anlamda önemli bir yere sahip olduğu bilinmelidir. Bu noktada Göreme Açık Hava Müzesi, gezilebilecek kiliseleri ve 11 farklı yemekhanesiyle tüm dikkatleri üzerine çekmeyi başarmıştır. Açık olarak gezilebilen kiliseler ise şu şekilde sıralanıyor;

• Tokalı Kilise
• Çarıklı Kilise
• Karanlık Kilise
• Yılanlı Kilise
• Azize Katherina Şapeli
• Azize Barbara Şapeli
• Elmalı Kilise
• Aziz Basil Şapeli
• Kızlar ve Erkekler Manastırı

Yukarıda sıralanan kiliseler 2 farklı kategorilere ayrılmıştır. Devirlerine ve kullanılan mimariye göre kategorize edilen bu eserler Yılanlı Kiliseler ve Sütunlu Kiliseler olarak incelenmiştir. Yılanlı Kiliseler genelde duvar kesimlerinin olduğu Azize Katherina ve Azize Barbara Şapelleri, Rahibeler Manastırı ile Yılanlı Kilise olarak örneklendirilir. Diğer kiliseler ise genelde bütünselliğe yer veren resimlerle dikkat çekmektedir. Çarıklı Kilisesi, Elmalı ve Karanlık Kilise, sütunlu kiliseler olarak bilinir.

Göreme Açık Hava Müzesi, ülkemizin ve elbette dünyanın gözde turistik bölgelerinden olan Nevşehir ili Kapadokya’da bulunuyor. Göreme merkeze 2, Ortahisar ve Çavuşin’e ise 3 km uzaklıkta yer alan Göreme Milli Parkı, Ürgüp’e 6, Nevşehir’e ise 13 km mesafededir. Bu bölgeye ulaşım, Kapadokya’nın herhangi bir bölgesinden karayolu ile sağlanabilir.

Göreme Açık Hava Müzesi’ne yani Göreme Milli Parkı’na gitmek için iki farklı havalimanı kullanılabilir. Bunlardan biri Kayseri Havalimanı, diğeri ise Nevşehir Kapadokya havalimanıdır. Nevşehir Kapadokya Havalimanı, kent merkezine 30 km uzaklıktadır. Göreme’ye ise 43 km mesafededir. Kayseri Erkilet Havalimanı’ndan Göreme’ye ise 76 km’lik bir mesafe söz konusudur.

Kayseri – Nevşehir karayolu üzerinde bulunan Göreme’ye Türkiye’nin pek çok bölgesinden ziyaretçi gelmektedir. Ayrıca Nevşehir’e direkt otobüslerle sefer yapılmaktadır. Bölgeye ulaşmak isteyenler Nevşehir otogarından Göreme’ye doğru hareket eden dolmuşları da kullanabilir.

Göreme Açık Hav Müzesi Konumu ve Yol Tarifi

Göreme Açık Hava Müzesi Nevşehir ilinin Göreme kasabası içerisinde bulunmaktadır. Göreme Açık Hava Müzesi Yol tarifini kullanarak kolay bir şekilde müzeye ulaşabilirsiniz.

Göreme Açık Hava Müzesi giriş ücreti belirli dönemlerde güncellenmektdir. Güncel olarak 2024 yılı için geçerli 300 TL ödeyerek açık hava müzesine giriş yapılabilir. Giriş veznesinin yanından müze kart çıkartarak girmek isterseniz 60 tl ödeyerek hem açık hava müzesini geziyorsunuz, hemde 1 yıl boyunca müze kartın geçerli olduğu heryere ücretsiz giriş yapabiliyorsunuz. Öğrenciler için sistem üzerinden kontrol sağlandığında kayıtınız görünüyorsa ücretsiz olarakta giriş yapabiliyorsun.

Açık Hava Müzesi Kiliseleri birbirinden farklı özellikleriyle dikkat çekmektedir. Yukarıda sıralanan kiliselere yeniden göz atacak olursak;

• Azize Barbara Şapeli
• Elmalı Kilise
• Aziz Basil Şapeli
• Kızlar ve Erkekler Manastırı
• Tokalı Kilise
• Çarıklı Kilise
• Karanlık Kilise
• Yılanlı Kilise
• Azize Katherina Şapeli şeklindedir.

Bu kiliseleri diğer yapılardan ayıran çok farklı özellikler bulunmaktadır. Bunlar;

Figürlerin yanında şahıs isimleri yer almaktadır.

Fresklerde işlenen konular, Hristiyanlığın ön gördüğü konulardır.

İki tür teknik ile boyanan kiliselerde kaya üzerinde uygulanan ve fresko tekniği ile beraber kaya yüzeyinin düzeltilmesiyle yapılan boyamalar dikkat çekmektedir.

Kiliselerde işlenen resimler birbirine benzese de renk tonlaması farklıdır.

Göreme bölgesi, 4. ve 13. yüzyıllar arasında Hristiyanların uğrak yeri olmuştur. Bu nedenle Hristiyanlığın da önemli bir merkezi haline gelerek çok sayıda eser bırakmıştır.

Kiliselerdeki kubbeler, tonozlar, üst örtüler, apsis ve sütunların tamamı kayaya oyularak yapılmıştır.

Bu kiliselerin mimarisinde kireç harcı, volkan tüfü, saman ve yüz bölgesi düzeltilmiş duvarlar kullanılmıştır.

Kiliselerin isimleri, bulundukları bölgedeki diğer kiliseler gibi yerel adlardan oluşmuştur.

Tokalı Kilise, açık hava müzesinin dışında kalsa da müze bileti alan kişiler tarafından ziyaret edilebilir. Bu bölgenin en eski ve en büyük kaya kilisesi olma özelliğini taşıyan Tokalı Kilise’nin 10. yüzyılda yapıldığı düşünülmektedir. Şapel, yeni kilise, eski kilise ve kilise olarak 4 farklı bölümden oluşan bu kilise son derece dikkat çekmektedir.

Bölgenin en güzel Meryem Ana freskinin yer aldığı Tokalı Kilise’de çok güzel şapeller de görülmeye değerdir. Bizans’ın ince sanatını hissedeceğiniz Tokalı Kilise’de ayrıca Vaftizci Yahya ile Hz. İsa’nın buluşması, Zekeriya Peygamberin öldürülmesi ve Hz. İsa’nın göğe yükselmesi gibi sahnelere de tanıklık edebilirsiniz. Son olarak kilisenin dikkat çeken bir diğer özelliği ise mavi ve kırmızı renklerin çokça kullanılmasıdır.

13. yüzyılın başında yapıldığı belirtilen Çarıklı Kilise’de Hz. İsa’nın çarmıha gerilişini tasvir eden farklı sahneler yer almaktadır. Ayrıca kilisede çok sayıda fresk yer alırken bu kilisenin en önemli özelliği, figürlerin büyük ve uzun olarak resmedilmesidir. Adını, çarıklı ayak tasvirlerinden alan bu kilisede Hz. İsa’nın göğe yükselişinin betimleyen resimler de bulunuyor.

Çarıklı Kilise’de 2 farklı ana sütun yer alıyor. Mevcuttaki diğer sütunlar ise duvarların köşelerinde şekillendirilmiş olarak duruyor. 3 apsisli ve 4 kubbetli olarak inşa edilen bu kilisenin ana kubbesinde Ortodoks mezhebinde çokça karşılaşılan ‘Efendi İsa ya da Evrenin Efendisi İsa’ resmedilmiştir. Güney apsisinde ise melek Mikail büstü tasviri bulunuyor. Ana apsiste Deesis tasvirleri, kuzey apsisinde ise Çocuk İsa ve Meryem tasviri yer alıyor.

Çarıklı Kilisesi frekslerinde işlenen farklı konular da dikkat çekiyor. Kadınların boş mezarda olması, Kudüs’e giriş, vaftiz, ihanet, 3 müneccim, Yeni Ahit ve azizler gibi konuların işlendiği bu kilisenin hemen altında Hz. İsa ve havarilerin yakalanmadan önce yediği son akşam yemeği de resmedilmiştir.

Merkezi kubbeli şapeli olan Azize Katherina Şapelinin içinde 11 mezar bulunmaktadır. Serbest haç planlı olarak inşa edilen bu şapel ile ilgili en önemli rivayet; Hz. İsa’yı rüyasında gören Azize Katherina’nın daha sonra Hz. İsa’nın yüzüğünü parmağında takılı bulduğu Mısırlı bir keşiş olan Anna’yı anlatıyor. Ayrıca Anna’nın Azize Katherina’ya olan saygısından dolayı bu şapeli yaptığı belirtiliyor. Göreme açık hava müzesinde bulunan Şapelde geleneksel haç mimarisinin örnekleri görülürken figürlerin yalnızca Naos adı verilen kutsal bölümde olduğu fark ediliyor. Geometrik kabartmaların da olduğu bu şapel, Göreme Vadisi Milli Park gezilecek yerler arasında yerini alıyor.

Adından da anlaşılacağı üzere içerisine sadece ufak bir pencereden ışık alan Karanlık Kilise, bu özelliği sayesinde içindeki tasvir ve boyalamaların korunmasını sağlamıştır. Yani tahrip olmadığı için günümüze kadar gelmeyi başarmıştır. Merdivenli bir geçit sayesinde girilebilen kilisenin restore edildikten sonra daha popüler olduğu da bilinmektedir. Duvar resimleri 3 boyutlu gibi görünen Karanlık Kilise’de Hristiyanlık dışında Tevrat ve Yahudilikle ilgili çok sayıda tasvir yer alıyor. Ayrıca ana kubbede baba, oğul ve kutsal ruh tasviri dikkat çekiyor. Bu kiliseyi ziyaret etmek isteyenler açık hava müzesi giriş kısmından ayrı bir bilet alarak giriş yapabiliyor.

Bölgedeki en önemli kiliselerden biri olan Yılanlı Kilise’nin 11. yüzyılda inşa edildiği düşünülmektedir. Yemekhane, mutfak ve kiler bölümünden oluşan bu kilisede çok sayıda İsa tasviri yer almaktadır. Kuzeyden girilen bu kilisede ayrıca Aziz Onuphrus’un freskleri de bulunuyor. İnşası tam olarak bitmeden yarım bırakılan Yılanlı Kilise beşik tonozlu ve dikdörtgen şeklinde yapılmıştır. Güney kısmında mezarlar bulunurken, doğu kısmında da çok sayıda tasvir dikkat çekiyor.

11. yüzyılda inşa edilen Aziz Barbara Şapeli’nin inşası, Mısırlı Barbara’ya dayandırılmıştır. Mısırlı Barbara, babasının Hristiyan olduğu için öldürülen ve şehit kabul edilen bir kişidir. Şapel duvarları incelendiğinde herhangi bir insan tasviri yer almazken, mitolojik hayvan tasvirleriyle geometrik destekler görülmektedir. Ayrıca dua olarak nitelendirilen bir kitabe de yine duvarda yer almaktadır. Haç şeklinde yapılan bu şapelin batı, kuzey ve güney kolları beşik tonozludur. Kubbenin merkezinde ise Hz. İsa’nın portresi yer almaktadır.

Göreme Açık Hava Müzesi görülecek yerler arasında belki de en önemlisi olan Elmalı Kilise, haç planlıdır. Eşsiz süslemeler ve harika bir mimariyle karşınıza çıkan Elmalı Kilise’de 9 kubbe vardır. Kubbelerin farklı dini öğretilerin simgesi haline gelmesi de bu kiliseyi diğerlerinden ayırmıştır. 1990’da restore edilen Elmalı Kilise’deki fresklere herhangi bir müdahalede bulunulmamış ancak kilise boyamaları aslında uygun bir şekilde boyanmıştır. 11. yüzyılın ortalarında inşa edildiği düşünülen bu kilisenin girişi ise güney tarafındadır.

Yahudi ve Hristiyan ritüellerini içeren çok sayıda tasvire ev sahipliği yapan bu kilisedeki süslemeler genelde duvarda resmedilmiştir. Geometrik şekil ve haçlar ise kırmızı renklidir.

Beşik tonozlu Aziz Basil Şapeli’nde 3 apsis bulunuyor. 11. yüzyıl eserlerinden olan Aziz Basil Şapeli’nin kuzey duvarında Aziz Theodore, ana apsiste Hz. İsa, Çocuk İsa ile Meryem, güney duvarında da atlı Aziz George tasviri yer alıyor. Aziz Basil’e adanmış bu şapel, kilisenin ana bölümlerinden kolonlara ayrılmıştır. Bölgede sıklıkla ziyaret edilen bir şapel olduğu da söylenebilir.

Toplamda 7 katlı olan bu manastırın sadece 2 katı gezilebilmektedir. Göreme Açık Hava Müzesi’nin sol giriş kısmında olan bu manastırın katları arasında çok sayıda tünel ile bağlantı sağlanmıştır. Herhangi bir tehlike sırasında ise tünellerin ağız kısmının kapatılması için sürgü taşları kullanılmıştır. 1. katta mutfak ve yemekhane yer alırken 2. katta dökük bir şapel bulunmaktadır. 3. katta yer alan ve 3 apsisli olan bölüm ise güvenli olmayışından dolayı ziyarete kapalıdır.

Manastırın karşısında yer alan ve erozyon nedeniyle kapalı olan 4 katlı bölümün sadece giriş katları ziyarete açıktır. Bu katta ise birkaç odayı görmek mümkün. Erkekler ve Kızlar Manastırı olarak da bilinen bu yapının 11. yüzyılda inşa edildiği düşünülüyor.

Göreme Açık Hava Müzesi Freskleri

Göreme Açık Hava Müzesi, çok sayıda kilise ve şapele ev sahipliği yapar. Bizans mimarisine ait önemli esintiler taşıyan Müze’de farklı dönemlerde inşa edilmiş eserler mevcuttur. Tarihi daha eskilere dayanan yapılarda daha çok sade izimler yer almaktadır. Ancak Roma İmparatorluğunun bölgede hüküm sürmesi ile birlikte freskler daha komplike hale gelmiştir. Özellikle kırmızı boya ile çizilmiş fresklerin hala orijinalliğini koruyor olması dikkat çekicidir.

Fresklerde çizilen figürlere baktığınızda önemli bir kısmının Hristiyanlık ile ilgili olduğu görebilirsiniz. Özellikle doğum, vaftiz, havariler, Meryem ana fresklerin ana figürlerindendir. İncil’den pek çok sahteyi kilise ve şapellerde görebilirsiniz.

Göreme Açık Hava Müzesi Tarihi

Göreme Açık Hava Müzesi’nin geçmişine baktığımızda MS. 2 yüzyıla kadar uzandığını görebiliriz. Bölge, Hristiyan tarihi açısından da son derece önemlidir. Bir dönem, Hristiyanlar savaşlarda korunmak için Göreme bölgesini tercih etmiştir. Ayrıca dönemi din adamları burada inzivaya çekişmiştir.

Göreme’de tarihi nedeniyle bölgede yoğun olarak kilise, şapel ve sığınaklara rastlayabilirsiniz. Milattan sonra ise; üç büyük din adamı Gregorios, Basileios ve Kaisareia’nın yaşadığı yer alarak bilinir.

13. yüzyıla kadar Anadolu’nun en önemli yerleşim yerlerinden birisi olmuştur. Göreme Açık Hava Müzesi ise; bir eğitim alanı olarak kullanılmıştır. Bölgede yer alan kiliselerde kullanılan teknikler ise; sanatsal açıdan da oldukça hareketli bir dönem geçirildiğinin kanıtıdır.

Göreme Açık Hava Müzesinde Neler Var?

Göreme Açık Hava Müzesi bünyesinde çok sayıda kilise ve şapel bulunur.  Yaklaşık 40 bin metrekarelik bir alanda depolanmıştır.

• Kızlar Manastırı olarak da bilinen Rahibeler Manastırı, Göreme Açık Hava Müzesi’nde ziyaret edeceğiniz ilk alandır. Kayalara oyuklar inşa edilmiştir. Toplamda 7 katlıdır ancak yalnızca 2 katının gezilmesi mümkündür. Tam bir yaşam alanı olarak inşa edilmiş ve ziyarete kapalı olan alanlarda mezarlar dahi bulunmaktadır. Ayrıca karşısında da Rahipler Manastırı yer alır. Ancak Rahipler Manastırı çok daha basit bir şekilde inşa edilmiş ve yaşanan erozyon sonrasında da yalnızca tek odasının gezilmesine izin verilmektedir.
• Aziz Basil Şapeli, Hristiyanlığın en önemli din adamlarından birisi olan Aziz Şapel ’in adını almıştır. 11. Yüzyılda inşa edilen şapel dönemin sanat anlayışını son derece başarılı bir şekilde yansıtmıştır. Bu dönemde inşa edilen pek çok eser gibi Aziz Basil Şapeli’nde de kırmızı boya ile çizilmiş fresklere rastlayabilirsiniz.
• Elmalı Kilise, adını kilisede yer alan fresklerde elma figüründen alır. Bir kaya kilise olarak inşa edilmiş ve Kapadokya ile bütünleşmiştir. Kilisede İncil’de yer alan sahneler bulunmaktadır.
• Azize Barbara Kilise: Göreme Açık Hava Müzesi’nin önemli simgelerinden birisi halinde gelen Azize Barbara Kilise ’si 11. Yüzyılda inşa edilmiştir. Kilisede yer alan çizimler, benzerlerinden oldukça farklıdır.  Çizimlerin kalitesi düşük olmakla birlikte oldukça fazla tartışmanın konusu olmuştur. Figürlerin tamamı anlaşılamamıştır.
• Yılanlı Kilise, Hristiyanların önemli azizlerine atfedilmiş bir yapıdır. Theodore ve George’un bir yılan tarafından öldürülmesini temsil eder. Efsanelere de konu olan çizimler, kiliseye ayrı bir hava katmıştır.
• Göreme Açık Müzesi’nde yer alan yapıları ziyaret ettikten sonra dükkanlara göz atabilir ve sevdiklerinize hediye alabilirsiniz. Ayrıca dinlenmek ve aperatif bir şeyler yemek ya da çay, kahve içmek için de çeşitli mekanlar mevcuttur.

Göreme Açık Hava Müzesi Fotoğrafları